Translate this page in your preferred language:

You can translate the content of this page by selecting a language in the select box.

ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು

( ಸಂಗ್ರಹ: ರಾಘವೇಂದ್ರ. ಪಡಸಲಗಿ)

ಋಷಿಗಳ ಶ್ರೇಣಿಗಳು
ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ, ಮಹರ್ಷಿ ಮತ್ತು ರಾಜರ್ಷಿ ಎಂಬ ಮೂರು ಶ್ರೇಣಿಗಳಿವೆ.
ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಭಾವೋದ್ರೇಕಗಳನ್ನು ಜಯಿಸಿದ ಋಷಿಗಳು. ದೇವರ್ಷಿಗಳೂ ಇದ್ದಾರೆ.
ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳು (ಬ್ರಹ್ಮ ಋಷಿಗಳು):
ಋಷಿಗಳ ಅತ್ಯುನ್ನತ ವರ್ಗವೆಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳು. ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಇಂದ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಭಾವೋದ್ರೇಕಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂಣ೯ವಾಗಿ ತಮ್ಮ ನಿಯಂತ್ರಣ ಇರಿಸಿ ಅಪಾರವಾದ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸಪ್ತಋಷಿಗಳು ದೋಷರಹಿತ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳು. ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳು ಬ್ರಹ್ಮನ (ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನ) ಅತ್ಯುನ್ನತ ದೈವಿಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವು ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ, ವಶಿಷ್ಠ, ಕಶ್ಯಪ, ಭೃಗು, ಅತ್ರಿ, ಅಂಗಿರಸ, ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ, ಗೌತಮ, ಜಮದಗ್ನಿ ಮತ್ತು ಭಾರದ್ವಾಜ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.
ಮಹರ್ಷಿಗಳು (ಮಹಾ ಋಷಿಗಳು):
ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಋಷಿಗಳು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದಿಲ್ಲ. ಮಹರ್ಷಿ ಎಂದರೆ ಮಹಾ ಋಷಿ ಎಂದರ್ಥ. ಕೆಲವು ಮಹರ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿ ವಾಲ್ಮೀಕಿ, ಪರಾಶರ, ವಾಲಖಿಲ್ಯರು, ಕರ್ದಮ, ಅಚಲ ಮತ್ತು ಮೃಕಂಡು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.
ರಾಜರ್ಷಿಗಳು (ರಾಜ ಋಷಿಗಳು):
ರಾಜರ್ಷಿಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಕೆಳವರ್ಗದ ಋಷಿಗಳು. ಅವರು ರಾಜರೂ ಆಗಿರುವ ಋಷಿಗಳು. ಅವರು ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಜನಕನು ರಾಜರ್ಷಿಯ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಉದಾಹರಣೆ.
ದೇವರ್ಷಿಗಳು: ನಾರದ ಮಹಾಋಷಿಗಳು
ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು:
ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳ ಮಹಾನ್ ಋಷಿಗಳು ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವವಾದ ಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಋಷಿಗಳು. ಇವರು ವೈದಿಕ ಕಾಲದ ಮಹಾನ್ ಋಷಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲೂ ಇವರ ಹೆಸರುಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗೊಂಡಿವೆ. ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ವಿವರ:
ಭೃಗು
ಅತ್ರಿ
ವಶಿಷ್ಠ
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ
ಗೌತಮ
ಜಮದಗ್ನಿ
ಕಶ್ಯಪ
ಭೃಗು
ಭೃಗು ಮಹರ್ಷಿ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಇವರು ಭುರ್ಗು ವಂಶದ ಸ್ಥಾಪಕರು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇವರ ಹೆಸರು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇವರು ವೇದ, ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಅತ್ರಿ
ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿ ಅಷ್ಟದ್ರವಿಧೇಶಗಳ (ಮಹಾಭಾರತದ ಕಾಲದ) ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಋಷಿ. ಇವರ ಪತ್ನಿ ಅನುಸುಯಾ, ಧರ್ಮನಿಷ್ಠೆ ಮತ್ತು ಪತಿಯ ಪೂಜಕೆಯಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಇವರ ಪುತ್ರನಾದ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನೂ ದೇವನಾಗಿ ಪೂಜಿತನಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ವಶಿಷ್ಠ
ವಶಿಷ್ಠ ಮಹರ್ಷಿಯು ವಸಿಷ್ಠ ಗೋತ್ರದ ಸ್ಥಾಪಕರು. ಇವರ ಪತ್ನಿ ಅರುಂಧತಿ. ವಶಿಷ್ಠರು ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ರಾಮನ ರಾಜಗುರುವಾಗಿದ್ದರು. ಇವರ ಆಶ್ರಮವು ಗಂಗೆಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಇತ್ತು.
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮೊದಲಿಗೆ ರಾಜನಾಗಿದ್ದರು, ನಂತರ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಋಷಿಯಾ್ದರು. ಇವರು ಪಶ್ಚಿಮ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕೌಶಿಕ ವಂಶದವರು. ಗಾಯತ್ರೀಮಂತ್ರದ (ದೃಷ್ಟಾರರು) ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಇವರ ಪಾತ್ರ ಅಪ್ರತಿಮ.
ಗೌತಮ
ಗೌತಮ ಋಷಿಯು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ ಅಹಲ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಇವರು ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪರಿಣಿತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಹಾಗೂ ಧರ್ಮದ ಬೋಧನೆಯಿಂದ ಜನರಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದವರು.
ಜಮದಗ್ನಿ
ಜಮದಗ್ನಿ ಮಹರ್ಷಿ, ಪರಶುರಾಮನ ತಂದೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ತಪಸ್ಸು, ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಶಿಸ್ತಿನ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ರೇಣುಕಾ ಅವರ ಪತ್ನಿ .
ಕಶ್ಯಪ
ಕಶ್ಯಪ ಋಷಿಯು ಎಲ್ಲಾ ದೇವತೆ, ದಾನವ, ಮಾನವ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪಿತಾಮಹ. ಇವರು ಮನುವಿನ ಆಜ್ಞಾವಹಕರು .
ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ಮಹತ್ವ
ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ತಪಸ್ಸು, ಜ್ಞಾನ, ಧರ್ಮ ಹಾಗೂ ವೈದಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವಿಸಬೇಕು. ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಾರ್ಯಗಳು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೂಲಾಧಾರಗಳಾಗಿವೆ. ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು ವೇದ, ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿವೆ. ಅವರ ತಪಸ್ಸು, ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವು ನಮ್ಮ ಬದುಕಿಗೆ ಪಾಠವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಮೂಲಗಳು: ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳು ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತ
ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ಇತಿಹಾಸ: ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಋಷಿಗಳು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿ ಇವರು ವೈದಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಂಭಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಇವರ ಜೀವನ ಹಾಗೂ ಸಾಧನೆಗಳ ಕುರಿತಾದ ಅನೇಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ತತ್ವಗಳು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿವೆ.
1.ಭೃಗು
ಭೃಗು ಮಹರ್ಷಿ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಋಷಿ. ಇವರು ಬಹಳ ಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ವೇದ, ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ, ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಭೃಗು ಸಂಹಿತೆಯು ಇವರ ಮಹತ್ತರ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದರಲ್ಲಿ ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿ, ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆ: ಭುರ್ಗು ಮಹರ್ಷಿಯು ತಮ್ಮ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ತತ್ವಜ್ಞಾನದಿಂದ ದೇವತೆಗಳಿಗೂ ಸಹ ಆದರ್ಶವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ದೇವರುಗಳ ನಡುವಿನ ಬೇರಾವರ್ಗವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು, ಭೃಗು ಒಮ್ಮೆ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ತತ್ವಜ್ಞಾನ ಹೇಗೆ ಮಹತ್ವವೆಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
2. ಅತ್ರಿ
ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿ ಅವರು ಅಷ್ಟದ್ರವಿಧೇಶಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಋಷಿ. ಇವರ ಪತ್ನಿ ಅನುಸುಯಾ, ತನ್ನ ಧರ್ಮಪತ್ನಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದವರು. ಇವರ ಪುತ್ರರಾದ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ, ದುರ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನೂ ಮಹತ್ವದ ದೇವತೆಗಳಾಗಿ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆ: ಅನುಸುಯಾ ತಮ್ಮ ಪತಿವ್ರತ ಧರ್ಮದಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು, ಮಹೇಶ್ವರರನ್ನು ಮಕ್ಕಳಾಗಿ ತೋರುವ ತೀವ್ರ ಶಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದಳು. ಈ ಕಥೆಯಿಂದ ಅನುಸುಯಾ ಪತಿವ್ರತ ಧರ್ಮದ ಮಹಿಮೆ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.
3. ವಶಿಷ್ಠ
ವಶಿಷ್ಠ ಮಹರ್ಷಿ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿರುವ ಋಷಿ. ಇವರು ರಾಮನ ರಾಜಗುರು ಹಾಗೂ ದಶರಥನ ಆಪ್ತಸ್ನೇಹಿತರು. ಇವರ ಪತ್ನಿ ಅರುಂಧತಿ, ತಮ್ಮ ಧರ್ಮಪತ್ನಿತ್ವದಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆ: ವಶಿಷ್ಠನ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಧರ್ಮಶಿಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ರಾಮ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಭರತ, ಶತ್ರುಘ್ನರು ಕೂಡ ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು.
4. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮಹರ್ಷಿ ಮೂಲತಃ ರಾಜರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮಋಷಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡರು. ಅವರು ಪರಿವರ್ತನೆಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡು ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರು. ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆ: ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನು ತಮ್ಮ ತಪಸ್ಸು ಮೂಲಕ ಬ್ರಹ್ಮಋಷಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡರು. ಅವರ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಅದೃಷ್ಟ ಕತೆಗಳು ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿವೆ.
5. ಗೌತಮ
ಗೌತಮ ಋಷಿ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಬೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಪತ್ನಿ ಅಹಲ್ಯೆ. ಈ ದಂಪತಿಯ ಕಥೆ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆ: ಅಹಲ್ಯೆ ಇಂದ್ರನಿಂದ ಮೋಸಹೋಗಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಗೌತಮರು ಅವಳನ್ನು ಶಪಿಸುತ್ತಾರೆ ರಾಮನು ಅವಳನ್ನು ಶಾಪ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿ ನಂತರ ಅವಳಿಗೆ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಈ ಕಥೆ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಮಹತ್ತನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
6. ಜಮದಗ್ನಿ
ಜಮದಗ್ನಿ ಮಹರ್ಷಿ ಪರಶುರಾಮನ ತಂದೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ತಪಸ್ಸು, ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಶಿಸ್ತಿನ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆ: ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಶಾಪದಿಂದ ರಾಜ್ಯಭ್ರಷ್ಟನಾದ ನಂತರ ಜಮದಗ್ನಿಯ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಶಾಪ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ.
7. ಕಶ್ಯಪ
ಕಶ್ಯಪ ಋಷಿ ದೇವತೆ, ದಾನವ, ಮಾನವ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪಿತಾಮಹ. ಇವರು ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು. ಪ್ರಮುಖ ಕಥೆ: ಕಶ್ಯಪನು ತನ್ನ ಪತ್ನಿಗಳಾದ ಆದಿತಿ ಮತ್ತು ದಿತಿಯಿಂದ ದೇವತೆ ಮತ್ತು ದಾನವಗಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದನು. ಅವರ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಧರ್ಮಪಾಲನೆ ಆ ಕಾಲದ ಸಮಾಜದ ಮುಖ್ಯಾಧಾರವಾಗಿತ್ತು.
ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಕೊಡುಗೆಗಳು
ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ತಪಸ್ಸು, ಜ್ಞಾನ, ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳು ನಮ್ಮ ಪುರಾಣ, ಇತಿಹಾಸ, ಮತ್ತು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿವೆ. ಅವರ ತಪಸ್ಸು, ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವು ನಮ್ಮ ಬದುಕಿಗೆ ಪಾಠವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ಕತೆಗಳು ಧರ್ಮ, ತಪಸ್ಸು, ನಿಷ್ಠೆ ಮತ್ತು ತತ್ವಜ್ಞಾನಗಳ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೂ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತವೆ.
ಇಂಥಹ ಮಾಹಾನ ದಾಶ೯ನಿಕ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ನನ್ನ ಅನಂತ ಕೋಟಿ ನಮನಗಳು

ಮನೆ ಪುಟ

(ಗೃಂಥ ಋಣ : ವಿವಿಧ ಧರ್ಮ ಗೃಂಥಗಳು)